„Dziękuję wszystkim ludziom kultury i sztuki za ich pracę”. Ministerstwo Kultury świętuje 100 lat istnienia

05-12-2018

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

fot. Danuta Matloch

 

- Stulecie istnienia MKiDN jest okazją do tego, żeby podziękować wszystkim ludziom polskiej kultury i sztuki za ich pracę - powiedział w środę wicepremier, minister kultury Piotr Gliński. To jest moja powinność, żeby także cieszyć się z tego, że poziom polskiej kultury jest wysoki - dodał. Podczas uroczystości minister kultury, wiceministrowie oraz dyrektor generalny zakopali na terenie MKiDN „kapsułę czasu”. Znalazły się w niej m.in. wspólna fotografia pracowników, dekret o utworzeniu Ministerstwa Sztuki i Kultury, plakat filmu „Niepodległość” czy kopia aktu erekcyjnego Muzeum Historii Polski.

„Dziękuję ludziom polskiej kultury, wszystkim ludziom polskiej sztuki za ich pracę”

- Mija sto lat od 5 grudnia 1918 r., kiedy Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał dekret o utworzeniu Ministerstwa Sztuki i Kultury. To jest oczywiście okazja, żeby spojrzeć w przeszłość, spojrzeć na te sto lat - powiedział wicepremier Piotr Gliński.

Dodał, że gdy przeczytamy dekret o utworzeniu ministerstwa zauważymy, że zakres obowiązków w nim zawarty "niewiele się różni od obowiązków, które w tej chwili" spoczywają na MKiDN.

Podkreślił, że tego rodzaju rocznica, jak 100-lecie istnienia, jest "zawsze okazją do tego, żeby podziękować wszystkim ludziom polskiej kultury, wszystkim ludziom polskiej sztuki za ich pracę, za tworzenie instytucji, za dbałość o to, żeby te instytucje pracowały na jak najwyższym poziomie". "Za co serdecznie wszystkim dziękuję" - powiedział wicepremier.

- To jest moja powinność, żeby także cieszyć się z tego, że poziom polskiej kultury jest wysoki, że poziom naszych instytucji jest wysoki - zaznaczył prof. Gliński.

Fotografia pracowników, dekret, prasa, plakat filmu „Niepodległość”

100-lecie MKiDN było też okazją do podsumowania najważniejszych osiągnięć resortu. Minister kultury, wiceministrowie – Jarosław Sellin, Magdalena Gawin, Paweł Lewandowski oraz dyrektor generalny Jarosław Czuba umieścili w kapsule czasu przedmioty, które są symbolami naszej działalności. To wspólne zdjęcie pracowników MKiDN, plakat filmu "Niepodległość", dekret o utworzeniu Ministerstwa Sztuki i Kultury, Rekomendacja Warszawska, schemat organizacyjny i regulamin, podsumowanie 3 lat MKiDN, kopia aktu erekcyjnego Muzeum Historii Polski, prasa, materiały na nośnikach elektronicznych, logo Programu  „Niepodległa”.

Dekret o powołaniu Ministerstwa Sztuki i Kultury

Polska kultura i sztuka były jednymi z czynników, które pozwalały zachować polskość pod zaborami. Od kiedy pojawiła się nadzieja na odzyskanie niepodległości zaczęto myśleć o sposobach ich ochrony. W efekcie specjalnym dekretem 5 grudnia 1918 roku powołano Ministerstwo Sztuki i Kultury. Było ono dowodem jak dużą wagę do tych dziedzin życia przykładano w czasach II Rzeczypospolitej.

W artykule drugim Dekretu o utworzeniu Ministerstwa Sztuki i Kultury zapisano, że „do Ministra Sztuki i Kultury należy zawiadywanie i opieka nad sztuką, literaturą piękną, zabytkami, muzeami sztuki, teatrami i wykształceniem estetycznem narodu”. Podpis pod dokumentem złożyli: Naczelnik Państwa Józef Piłsudski, Prezydent Ministrów Jędrzej Moraczewski, Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Ksawery Prauss i nowo powołany Minister Sztuki i Kultury Medard Downarowicz.

Tuż po odzyskaniu niepodległości, w 1918 roku, najważniejszym zadaniem stojącym przed służbami było zinwentaryzowanie i sprowadzenie do kraju zabytków polskiej kultury rozrzuconych po całym świecie. Skatalogowano setki tysięcy takich obiektów i otoczono je opieką powoływanych konserwatorów zabytków kultury i sztuki. Ich zadaniem była ochrona zbiorów przed zniszczeniem, zużyciem czy wywiezieniem za granicę. Jednocześnie prowadzono starania o odzyskanie dzieł zagrabionych w wyniku działań wojennych i zawirowań historycznych.

W kraju rozpoczęto proces tworzenia instytucji kultury. Zaczęły powstawać zbiory sztuki przeznaczone dla szerokiego kręgu odbiorców. Poza granicami kraju, już w czasie zaborów, słynne polskie kolekcje istniały m.in. na zamku w Montrésor, w Bibliotece Polskiej w Paryżu, na zamku w Rapperswilu. W Krakowie i Lwowie działały Muzea Narodowe. Wkrótce dołączyły do nich kolejne obiekty. W stolicy Małopolski, w 1934 roku, rozpoczęto budowę nowoczesnego gmachu muzealnego zaprojektowanego przez Adolfa Szyszko-Bohusza. Z kolei w Warszawie, zrealizowano (ostatecznie w 1938 roku) monumentalny budynek Muzeum Narodowego według projektu Tadeusza Tołwińskiego w stylu tzw. nowego klasycyzmu. Powołano także Bibliotekę Narodową, która miała zgromadzić każdą książkę i każdy artykuł napisany przez Polaków lub o Polakach.

II Rzeczpospolita zadbała również o możliwość kształcenia talentów plastycznych i muzycznych swoich obywateli. Za czasów zaborów warsztat można było doskonalić bez cenzury jedynie za granicą. W niepodległej Polsce edukację artystyczną zapewniały otwierane szkoły artystyczne. Państwo nierzadko pełniło rolę mecenasa polskich artystów. Organizowano także wydarzania kulturalne dostępne dla obywateli.

Początkowo Ministerstwo Sztuki i Kultury było osobną jednostką, od 1922 roku departamentem, a od 1931 roku wydziałem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Zakres zadań resortu określono dekretem Rady Regencyjnej o opiece nad zabytkami sztuki i kultury z 31 października 1918 r. 10 lat później wydane zostało nowoczesne i precyzyjne Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o opiece nad zabytkami. Za zabytki uznano przedmioty mające „wartość artystyczną, kulturalną, historyczną, architektoniczną i paleontologiczną i zasługujące wskutek tego na zachowanie”. W okresie międzywojennym kierownikami resortu byli tak znani działacze jak: Medard Downarowicz, Maciej Rataj, Julian Fałat czy Zenon „Miriam” Przesmycki.

Przez 20 lat niepodległości ludzie resortu kultury i sztuki pielęgnowali dziedzictwo narodowe. Dbali o rozwój estetyczny Polek i Polaków, zabiegali o zwrot pamiątek polskiej przeszłości, skatalogowali i opisali setki tysięcy zabytków polskości, tak w kraju, jak i zagranicą. Dzięki ich pracy było możliwe powstanie ważnych instytucji kultury, dokumentów i zbiorów, z których korzystamy do dziś.



powrót