Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych

 

1 marca obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński złożył wieniec pod tablicą pamiątkową przy Ministerstwie Sprawiedliwości. Wziął także udział w uroczystym spotkaniu w Willi Jasny Dom w Warszawie, gdzie przetrzymywano więźniów politycznych oraz w apelu poległych przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.

 

W przeddzień Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych 29 lutego br. wicepremier wziął udział w zorganizowanym z tej okazji koncercie patriotycznym w Teatrze Polskim w Warszawie. Następnie wraz z wiceministrem Jarosławem Sellinem byli gośćmi premiery filmu „Historia Roja, czyli w ziemi lepiej słychać”.

Tablica na murze Ministerstwa Sprawiedliwości

Tablica znajdująca się na murze obecnego Ministerstwa Sprawiedliwości poświęcona jest więźniom politycznym torturowanym i mordowanym w tym budynku w latach 1945-1954, kiedy mieściło się tam Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. Odsłonięto ją w 2000 r. z inicjatywy Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Więzieni tu byli m.in. gen. Emil Fieldorf ps. „Nil”, Jan Rodowicz ps. "Anoda", prof. Wiesław Chrzanowski, Juliusz Bogdan Deczkowski ps. „Laudański” czy Henryk Kończykowski ps. "Halicz"). W piwnicach zostanie utworzona ekspozycja ukazująca powojenne losy powstańców więzionych za swoją działalność przez komunistyczny aparat represji. Do dnia dzisiejszego zachowano rysunki na ścianach dawnych cel, które są świadectwem ciężkich chwil, które spędzili tutaj polscy bohaterowie.

Pamięci Żołnierzy Wyklętych

Ustanowiona przez Sejm sześć lat temu data 1 marca jako święto państwowe ku czci Żołnierzy Wyklętych nie jest przypadkowa. Tego dnia w 1951 r., w więzieniu MBP na warszawskim Mokotowie, po pokazowym procesie, zostało rozstrzelanych siedmiu członków niepodległościowego IV Zarządu Głównego Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość". Śmierć ponieśli: Łukasz Ciepliński, Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec, Józef Rzepka, Franciszek Błażej, Józef Batory i Karol Chmiel.

Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji "Wolność i Niezawisłość" (tak brzmiała pełna nazwa WiN) w swym szczytowym okresie działania (lata 1945 - 1946) skupiał od 20 do 25 tys. członków. Powstał 2 września 1945 r. I choć miał akowskie korzenie, to jego zadaniem nie była walka zbrojna, lecz tajna działalność polityczna. "Musimy przygotować się i przystąpić do walki w odmiennej, nowej formie, o niezmienne, podstawowe cele, o pełną suwerenność, rzeczywistą demokrację w duchu zachodnioeuropejskim" - napisali twórcy WiN w dokumencie programowym.

Dokładniej swe cele sformułowali w dokumencie "O wolność obywatela i niezawisłość państwa". Mówił on m.in. o konieczności zagwarantowania w Polsce: wolności słowa, przekonań politycznych i zrzeszania się. Domagał się zaprzestania represji wobec opozycji oraz żołnierzy podziemia.

Zrzeszenie stało się pierwszorzędnym celem dla komunistycznych służb bezpieczeństwa. Zaledwie w kilka miesięcy po jego założeniu, bezpieka aresztowała kierownictwo organizacji z jej pierwszym prezesem płk. Janem Rzepeckim (listopad 1945 r.). Do 1948 r. rozbite zostały kolejne zarządy: II z płk. Franciszkiem Niepokólczyckim na czele (październik 1946 r.), III - działający pod kierownictwem ppłk. Wincentego Kwiecińskiego (styczeń 1947) i IV - z prezesem mjr. Łukaszem Cieplińskim.

Proces i wyrok

Proces IV Zarządu, który rozpoczął się 5 października 1950 r. był - jak podkreśla Elżbieta Jakimek-Zapart z IPN "publicznym pokazem siły ze strony rządzącego reżimu komunistycznego wobec zmęczonego wcześniejszą walką o niepodległość społeczeństwa".

Na ławie oskarżonych zasiedli: Łukasz Ciepliński, Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec, Ludwik Kubik, Józef Rzepka, Franciszek Błażej, Józef Batory, Karol Chmiel, Joanna Czarnecka i Zofia Michałowska. Zarzucano im m.in. współpracę hitlerowcami podczas okupacji i działania przeciw władzy.

Rozprawie towarzyszyła propagandowa kampania medialna. Fragmenty procesu transmitowano przez radio i tzw. szczekaczki (głośniki na ulicach). "Trybuna Ludu" pisząc o procesie określała oskarżonych mianem "zwykłej szajki szpiegów i morderców" działających na zlecenie "imperialistów i podżegaczy wojennych".

14 października 1950 r. sąd wydał wyrok. Prezes IV Zarządu Łukasz Ciepliński został pięciokrotnie skazany na śmierć. Najwyższy wymiar orzeczono także wobec sześciu jego najbliższych współpracowników. Kubik dostał dożywocie, a Czarnecka i Michałowska wieloletnie więzienie.

Obrońcy wnieśli apelację, ale Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie 16 grudnia 1950 r. podtrzymał wyroki. 20 lutego 1951 r. prezydent Bolesław Bierut odmówił skazanym prawa łaski.

Unieważnienie wyroku

Dopiero 17 września 1992 r. Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego unieważnił wyrok Sądu Rejonowego w Warszawie.

3 maja 2007 r. Order Orła Białego nadał pośmiertnie Cieplińskiemu w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczpospolitej Polskiej prezydent Lech Kaczyński.

źródło: MKiDN, PAP

powrót