Po rozpatrzeniu poprawek zgłoszonych przez Senat RP do ustawy z 19 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz zmianie niektórych innych ustaw, 18 marca 2010 roku, Sejm RP zakończył prace nad nowelizacją ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Projekt ustawy został opracowany w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Ustawa z dnia 19 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw, przede wszystkim rozszerza katalog form ochrony zabytków oraz upraszcza przepisy określające zasady wywozu zabytków z terytorium Polski.
Dotychczas, do form ochrony zabytków zaliczało się jedynie ustalenia ochrony znajdujące się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W przypadkach, gdy zabytek nie znajdował się w planie, w znacznym stopniu pozbawiony był ochrony.
W ustawie z 19 lutego 2010 r. zaproponowano, aby ustalenia ochrony zabytków znalazły się także w: decyzjach o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzjach o warunkach zabudowy, decyzjach o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowych, decyzjach o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej oraz decyzjach o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.
Będzie w nich uwzględniona przede wszystkim ochrona zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia oraz innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków.
Ustawa upraszcza także przepisy dotyczące wywozu zabytków za granicę. Obecnie ich wywóz wymaga uzyskania pozwolenia lub zaświadczenia. Z chwilą wejścia w życie ustawy pozwolenia wymagać będą wyłącznie zabytki spełniające określone kryteria, związane z czasem powstania i wartością materialną zabytku. Pozostałe zabytki będą mogły być wywożone bez konieczności ubiegania się o jakiekolwiek zaświadczenie.
W przypadku powstania wątpliwości, czy wywóz zabytku wymaga pozwolenia, przy przekraczaniu granicy RP, wystarczy okazanie dokumentu uzasadniającego wywożenie zabytku bez pozwolenia. Jednym z takich dokumentów będzie faktura sprzedaży zabytku wystawiona przez antykwariat lub galerię.
Pozostałe regulacje zawarte w ustawie wprowadzają niewielkie zmiany usprawniające ochronę dziedzictwa kulturowego.