Zakopiańska willa „Atma” po remoncie

Gruntowny remont i modernizację przeszło Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem.  W uroczystym otwarciu obiektu, które odbyło się 10 maja br., wzięła udział Podsekretarz Stanu w MKiDN Monika Smoleń. Dzień później „Atma” została udostępniona publiczności.

Fot. Karol Kowalik - MNK

Zabytkowy budynek w stylu zakopiańskim z XIX wieku od dawna już wymagał gruntownego remontu i modernizacji. Prace, pozwalające na stworzenie tam muzeum odpowiadającego współczesnym standardom, były prowadzone bez naruszenia zabytkowej substancji. Zachowano specyficzny klimat góralskiej willi, w której w latach 30. XX wieku mieszkał i tworzył Karol Szymanowski, wielki polski kompozytor światowej klasy. To właśnie tu, w 1976 roku powstało jedyne na świecie muzeum biograficzne artysty. Nowoczesna aranżacja – z wykorzystaniem multimediów – w atrakcyjny sposób przedstawi osobę i twórczość kompozytora, czasy, w których żył oraz historię „Atmy”. Zwiedzający będą mogli również obejrzeć filmy biograficzne i muzyczne oraz przejrzeć albumy fotograficzne ukazujące zdjęcia rodzinne, zakopiańskie i muzyczne. Zrekonstruowany został także ogród - tak, by przypominał ten z czasów Karola Szymanowskiego.

Prezentowana wystawa ukazuje biografię artystyczną kompozytora, jego związki z Zakopanem oraz z ludźmi sztuki dwudziestolecia międzywojennego. Willa w okresie pobytu w niej Szymanowskiego była bowiem miejscem wielu spotkań towarzyskich – przyjeżdżali tu zarówno przyjaciele artysty (Artur Rubinstein, Paweł Kochański, Zygmunt Mycielski, Sergiusz Lifar), jak i jego rodzina (m.in. kuzyn Jarosław Iwaszkiewicz). Ten ostatni utrwalił sylwetkę muzyka, pod pseudonimem Edgar Szyller, w swej powieści Sława i chwała, ukazującej burzliwe czasy II Rzeczypospolitej, zaś znane opowiadanie Iwaszkiewicza Brzezina zostało w znacznej części napisane w czasie, gdy autor mieszkał w „Atmie”. Liczne pamiątki po artyście – ordery, odznaczenia, dokumenty, fotografie, portrety muzyka, listy i nuty – doskonale wprowadzają w klimat czasu pobytu tutaj i pracy twórczej Szymanowskiego. Większość eksponatów pochodzi z daru siostrzenicy artysty, Krystyny Dąbrowskiej. Wśród dzieł malarskich z epoki na szczególną uwagę zasługują trzy portrety Szymanowskiego autorstwa Stanisława Ignacego Witkiewicza, z którym kompozytor był zaprzyjaźniony. Pokłosiem znajomości były również literackie portrety muzyka w powieściach Witkacego oraz dedykowanie mu sztuki: Nowe Wyzwolenie. Z kolei kompozytor zadedykował Witkiewiczowi swoją I Sonatę fortepianową. W Muzeum prezentowane są również pamiątki związane bezpośrednio z utworami kompozytora, m.in. z baletem Harnasie.

Remont przeprowadzono dzięki partnerskiemu projektowi „Muzyka pod Tatrami”, który jest współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007-2013. Całkowity budżet: 1 243 667,98 euro , wartość dofinansowana z UE: 1 057 117,75 euro.

Muzeum Karola Szymanowskiego, zakopiański Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie, mieści się w willi „Atma” zbudowanej około 1890 roku w stylu zakopiańskim przez Józefa Kasprusia-Stocha. Sam Szymanowski zamieszkał w „Atmie” w październiku 1930 roku. W czasie sześcioletniego pobytu  stworzył wiele kompozycji: m.in. fragmenty baletu Harnasie, dwanaście Pieśni kurpiowskich na głos i fortepian do słów ludowych, op. 58, IV Symfonię koncertującą na fortepian i orkiestrę, op. 60, II Koncert skrzypcowy, op. 61. Późną jesienią 1935 roku kompozytor na zawsze opuścił „Atmę”. Zmarł 29 marca 1937 w szwajcarskiej Lozannie, a 7 kwietnia jego ciało spoczęło w Krypcie Zasłużonych w krakowskim kościele pod wezwaniem Św. Stanisława na Skałce. 30 lat później, w 1967 roku, Zdzisław Sierpiński wystąpił z inicjatywą stworzenia w „Atmie” muzeum Szymanowskiego, a Jerzy Waldorff utworzył społeczny komitet działający na rzecz jej wykupienia i wyremontowania. Ich starania zostały uwieńczone sukcesem w 1972 roku – wykupieniem willi, w której cztery lata później otworzono Muzeum.