Zmarła Danuta Szaflarska - „perła polskiej kinematografii i teatru”

20-02-2017

Na zdjęciu: Danuta Szaflarskafot. PAP/Paweł Supernak

„Danuta Szaflarska była perłą polskiej kinematografii i teatru. Uczestniczka Powstania Warszawskiego, wielki autorytet dla wielu pokoleń aktorów i reżyserów” – tak zmarłą 19 lutego 2017 r. aktorkę wspomina wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński. Po blisko 80 latach na scenie Szaflarska odeszła w wieku 102 lat.

Danuta Szaflarska emanowała spokojem, mądrością i wewnętrzną pogodą, która udzielała się nam, widzom. Będzie jej bardzo brakowało na polskiej scenie” – powiedział wicepremier Piotr Gliński.

Aktorka teatralna, łączniczka powstańcza

Urodziła się 6 lutego 1915 roku (choć w jej dokumentach jako oficjalna podawana jest data 20 lutego 1915 r.) we wsi Kosarzyska koło Piwnicznej. Chciała studiować medycynę, potem handel. Ostatecznie, za namową kolegów, zdecydowała się na aktorstwo. Zdała do Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej - szkoły założonej w Warszawie z inicjatywy Aleksandra Zelwerowicza i Leona Schillera.

Przed wybuchem wojny zdążyła zadebiutować w wileńskim Teatrze na Pohulance, w którym grała w latach 1939-1941. Po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej wróciła do Warszawy, gdzie podjęła działalność konspiracyjną. W czasie wojny występowała też w Teatrze Podziemnym Delegatury Rządu RP na Kraj, którym kierowali Leon Schiller i Edmund Wierciński, zaś od 1943 roku w Teatrze Frontowym Armii Krajowej pod kierownictwem Józefa Wyszomirskiego, szefa Referatu Teatralnego Biura Informacji i Propagandy.

Jako łączniczka „Młynarzówna”, wzięła udział w Powstaniu Warszawskim, walcząc w Oddziale VI BIP Komendy Głównej Armii Krajowej, jako adiutantka Jana Ciecierskiego ps. „Rosień”. Uczestniczyła też w organizowaniu koncertów dla powstańców i ludności cywilnej z udziałem m.in. Miry Zimińskiej, Ireny Kwiatkowskiej, Mieczysława Fogga.

Po wojennej zawierusze, pojawiła się w sezonie 1945/46 w Starym Teatrze w Krakowie, by następnie związać się z zespołem Erwina Axera, grając w latach 1946-1949 w Teatrze Kameralnym w Łodzi. W roku 1949 powróciła do Warszawy i pozostała jej wierna, wiążąc się ze scenami warszawskimi – kolejno z Teatrami: Współczesnym, Narodowym i Dramatycznym. Od przejścia na emeryturę w roku 1985, występowała gościnnie na wielu stołecznych scenach, a od 2010 roku związana była z Teatrem Rozmaitości. Teatralna twórczość Danuty Szaflarskiej w ostatnich latach imponuje rolami w produkcjach reżyserów młodego pokolenia, podejmujących dialog ze współczesnością, gdyż jak wyznała dziennikarzowi „Rzeczpospolitej” w roku 2002: „Mnie bardzo interesują młodzi reżyserzy, bo dzięki nim dzieje się coś nowego, coś świeżego”.

Gwiazda polskiego kina

Danuta Szaflarska połączyła na swej drodze artystycznej sztukę teatru ze sztuką filmu, uczestnicząc w obrazach będących istotnym głosem o kondycji ludzkiej w sytuacjach granicznych. W swej karierze filmowej aktorka zagrała w ponad 50 obrazach kinowych i telewizyjnych, a także, poczynając od roku 1955, wystąpiła w 56 spektaklach Teatru Telewizji. Była autentyczną gwiazdą polskiego kina.

Wielką popularność aktorce - tuż po wojnie – przyniosła rola w "Zakazanych piosenkach" (1946) i "Skarbie" (1948) Leonarda Buczkowskiego. Kolejne role zagrała m.in. w "Ludziach z pociągu" (1961) Kazimierza Kutza, w serialu "Lalka" (1977) Ryszarda Bera, "Dolinie Issy" (1982) Tadeusza Konwickiego, "Korczaku” (1990) Andrzeja Wajdy, "Diabłach, diabłach" (1991) Doroty Kędzierzawskiej i "Pożegnaniu z Marią" (1993) Filipa Zylbera.

W 2007 r. wielkie uznanie widzów i krytyki przyniosła jej główna rola w filmie Doroty Kędzierzawskiej "Pora umierać", za którą otrzymała nagrodę dla najlepszej aktorki na festiwalu w Gdyni oraz Polską Nagrodę Filmową - Orła. Rok później aktorka zagrała w komedii Juliusza Machulskiego "Ile waży koń trojański?" i w filmie "Jeszcze nie wieczór" (2008) Jacka Bławuta. Rok później można było oglądać ją w "Janosiku. Prawdziwej historii" (2009) Agnieszki Holland i Katarzyny Adamik.

Wielokrotnie odznaczana

Danuta Szaflarska za swe zasługi została udekorowana najwyższymi odznaczeniami państwowymi: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1954), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1978), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski w uznaniu wybitnych zasług dla kultury, za osiągnięcia w pracy artystycznej (2005) oraz Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (2015). W roku 2007 Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego odznaczył Danutę Szaflarską Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Aktorka była też doceniana i honorowana licznymi nagrodami i wyróżnieniami zawodowymi, w tym Orłem za osiągnięcia życia oraz Nagrodą Związku Artystów Scen Polskich Gustaw – za szczególne zasługi dla środowiska teatralnego, przyznanymi w roku 2013.

/źródło: MKiDN, PAP/



powrót